Tên gọi Nghĩa Hưng vốn là tên phủ được đặt thời Lê Thánh Tông, phủ Nghĩa Hưng này nằm ở phía đông nam trấn Sơn Nam, có 4 huyện: Đại Án, Vọng Doanh (sau đổi là Phong Doanh từ năm 1822), Thiên Bản (nay là huyện Vụ Bản), Ý Yên.

Thời Bắc thuộc, đây là huyện Đại Ác (gọi theo tên cửa biển Đại Ác hoặc Đại Nha, Ác và Nha đều có nghĩa là con quạ, tức cửa Liêu). Sử chép năm 571 Triệu Việt Vương tự vẫn ở cửa Đại Nha; năm 979 quân Chiêm Thành qua cửa Đại Ác và cửa Tiểu Khang vào đánh nước Việt.

Năm Minh Đạo thứ ba (tháng 2 năm 1044), Lý Thái Tông đi đánh Chiêm Thành về qua cửa Đại Ác, cho đổi tên Đại Ác thành Đại An.

Thời thuộc Nhà Minh đổi là huyện Đại Loan, thuộc phủ Kiến Bình.

Nhà Lê sơ lấy lại tên cũ là Đại An đặt thuộc phủ Nghĩa Hưng (1469).

Từ năm Gia Long thứ hai đặt thuộc Thanh Hoa ngoại trấn (Ninh Bình), từ Gia Long 5 (1806) lại thuộc phủ Nghĩa Hưng.

Sau Cách mạng tháng Tám, phủ Nghĩa Hưng đổi thành huyện Nghĩa Hưng thuộc tỉnh Nam Định.

Năm 1953, sáp nhập các xã ở phía bắc sông Đào vào huyện Ý Yên.

Ngày 25 tháng 4 năm 1961, sáp nhập xã Trực Hòa thuộc huyện Trực Ninh vào huyện Nghĩa Hưng và đổi tên thành xã Nghĩa Hiệp.

Ngày 19 tháng 8 năm 1964, sáp nhập thôn Đắc Thắng Hạ thuộc xã Nghĩa Minh vào xã Nghĩa Nam, sáp nhập các thôn Chương Nghĩa và Tràng Khê thuộc xã Nghĩa Minh vào xã Nghĩa Châu, sáp nhập các thôn Đông Ba Thượng và Thượng Kỳ thuộc xã Nghĩa Hoàng vào xã Nghĩa Minh, sáp nhập thôn Phù Sa Hạ thuộc xã Nghĩa Nam vào xã Nghĩa Hoàng.

Từ năm 1965, sau khi tỉnh Nam Định sáp nhập với Hà Nam thành tỉnh Nam Hà, Nghĩa Hưng thuộc tỉnh Nam Hà.

Ngày 27 tháng 2 năm 1965, Bộ Nội vụ ban hành Quyết định số 64-NV thành lập xã Nghĩa Phúc thuộc huyện Nghĩa Hưng.

Ngày 30 tháng 6 năm 1965, Bộ Nội vụ ban hành Quyết định số 239-NV thành lập thị trấn nông trường Rạng Đông thuộc huyện Nghĩa Hưng.

Ngày 27 tháng 8 năm 1971, hai xã Nghĩa Hoàng và Nghĩa Nam hợp nhất thành xã Hoàng Nam.

Ngày 23 tháng 2 năm 1974, sáp nhập thôn Bình A của xã Nghĩa Minh vào xã Nghĩa Thịnh, sáp nhập xóm Vân Cù của xã Nghĩa Bình vào xã Nghĩa Tân, sáp nhập xóm Bốn Mươi của xã Nghĩa Phong vào xã Nghĩa Bình, sáp nhập ba xóm Sĩ Hưng, Sĩ Thịnh, Sĩ Phú (thôn Sĩ Lam Nam) và xóm Phú Giáo (thôn Văn Giáo) của xã Nghĩa Hùng vào xã Nghĩa Hải.

Năm 1975, huyện Nghĩa Hưng thuộc tỉnh Hà Nam Ninh do tỉnh Nam Hà sáp nhập với tỉnh Ninh Bình.

Ngày 23 tháng 2 năm 1977, sáp nhập thôn Thắng Hạ của xã Hoàng Nam vào xã Nghĩa Châu, sáp nhập thôn Đại Đê của xã Nghĩa Hiệp và thôn Tân Liêu của xã Nghĩa Trung vào xã Nghĩa Sơn.

Ngày 27 tháng 3 năm 1978, thành lập xã Nam Điền thuộc vùng kinh tế mới.

Ngày 13 tháng 2 năm 1987, Hội đồng Bộ trưởng ra Quyết định số 26-HĐBT thành lập thị trấn Liễu Đề, thị trấn huyện lỵ huyện Nghĩa Hưng trên cơ sở toàn bộ diện tích tự nhiên và dân số của xã Nghĩa Hiệp cùng với 26,8 ha diện tích tự nhiên của xã Nghĩa Trung; đồng thời, đổi tên thị trấn nông trường Rạng Đông thành thị trấn Rạng Đông.

Năm 1991, huyện Nghĩa Hưng lại thuộc tỉnh Nam Hà vừa tái lập.

Ngày 6 tháng 11 năm 1996, huyện Nghĩa Hưng thuộc tỉnh Nam Định vừa tái lập như hiện nay.

Ngày 19 tháng 11 năm 2007, Chính phủ ban hành Quyết định số 171/2007/NĐ-CP thành lập thị trấn Quỹ Nhất trên cơ sở toàn bộ 546,49 ha diện tích tự nhiên và 6.274 nhân khẩu của xã Nghĩa Hoà.

Ngày 1 tháng 2 năm 2020, sáp nhập xã Nghĩa Phúc và Nghĩa Thắng thành xã Phúc Thắng.

Huyện Nghĩa Hưng có 3 thị trấn và 21 xã như hiện nay.